W języku polskim wyrażamy czas przeszły za pomocą jednoczłonowego czasownika odmienionego przez osobę, rodzaj, liczbę i czas (przeszły) z opcjonalnym zaimkiem zwrotnym, czyli:
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| robiłem/robiłam | robiliśmy/robiłyśmy |
| robiłeś/robiłaś | robiliście/robiłyście |
| robił/robiła/robiło | robili/robiły |
W czeskim natomias czasownik w czasie przeszłym rozbity jest na participium (podstawową formę czasownika w formie przeszłej) odmienionego przez rodzaj i czasownika pomocniczego byt odmienionego przez osobę i liczbę, ale tylko w pierwszej i drugiej osobie obu liczb, czyli:
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| dělal(a) jsem | dělali jsme |
| dělal(a) jsi | dělali jste |
| dělal - | dělali - |
Użycie tego czasu odpowiada zastosowaniu archaicznej formy żem/żeś/żeśmy/żeście w języku polskim, która odbierana jest jako stylistycznie nieodpowiednia i niestety kojarzona z brakami w formalnej edukacji. Odmiana tej formy występuje również w języku śląskim ("żech") i ma się tam całkiem dobrze.
Uwielbiam czeski czas przeszły, sam wpada w ucho i przyjemnie się go używa. Może jest to spowodowane tym, że wychowywałam się w małej miejscowości, w której to "żem" funkcjonowało ;)
OdpovědětVymazatCzy mogłabym prosić o posta z odpowiedzią na pytanie dlaczego czeski, od jak dawna się uczysz, jakimi sposobami i na jakim poziomie już jesteś ? Cieszę się, że nie jestem sama i pojawia się coraz więcej osób, któe uczą się tego pięknego języka.
Pozdrawiam
Dzięki za koment! Ja z kolei urodziłem się na Śląsku i mam tam znaczną część rodziny, więc też przyswajam naturalnie (szczególnie tryb przypuszczający z 'bych')
VymazatSystematycznie (z podręcznikiem) uczę się dopiero od niecałego miesiąca. "Na ucho", czyli z konwersacji, radia, piosenek i interakcji z nativami od 2 lat, ale bardzo, *bardzo* dorywczo.
Chciałbym myśleć, że jestem na poziomie A2, ale wielu by się z tym pewnie nie zgodziło. A oto moje metody:
- podręcznik "čeština pro cizince" (od niedawna),
- filmy czeskie,
- śledzenie czeskich vloggerów,
- czeskie programy satyryczne i rozrywkowe (na youtubie),
- český rozhlas,
- podróże do Czech (mam przyjaciół w Libereckém kraji),
- piosenki Jarka Nohavicy,
- czytanie czeskich książek,
- od paru dni bloggowanie, żeby utrzymać dyscyplinę.
A jakie są Twoje sposoby?
Świetnie, że masz "čeština pro cizince", bo według mnie to najlepsza pozycja do nauki języka- sam konkret, duża objętość książki. Mój ppziom to właśnie A2, co mnie wcale nie satysfakcjonuje.
VymazatMoje główne sposoby:
-kurs w szkole językowej
-kurs ESKK
-książka "Chcemy mówić po czesku"
-książka "čeština" Kaniewskiego
-materiały własne lektorki
-robienie fiszek ze słówkami
-czeskie filmy w ilości hurtowej, za jakiś miesiąc postaram się wrócić do tych ulubionych, ale już bez napisów
-oglądanie vlogów na czeskim youtube
-oglądanie czeskiej telewizji, bajek
-przeglądanie czeskiego internetu, aplikacje na androida
-pomocniczo kurs Edgarda, Wiedzy Powszechnej, repetytorium Kram'u
-czeska muzyka, Jaromir Novaica u mnie także gości :D, tłumaczenie tekstów piosenek
-staram się jak najczęściej wyjeżdzać za czeską granicę
-chciałabym zacząć czytać czeskie książki, ale chyba muszę poczekać do wyjazdu do Czech, aż kupię sobie jakąś dobrą pozycję, która by mnie zaciekawiła
-blog w ramach motywacji i udzielanie się na forum
-picie czeskiego piwa :D
Myślę, że tak w skrócie to by było na tyle ;)
Apropo pierwszej osoby.... Istnieją formy takie jak "robiłom, robiłoś" :P
OdpovědětVymazat"Użycie tego czasu odpowiada zastosowaniu archaicznej formy żem/żeś/żeśmy/żeście"
OdpovědětVymazatTo już wiadomo jakie mają korzenie niektórzy moi znajomi... ; d
Użycie tego czasu odpowiada raczej dawnej konstrukcji czasu przeszłego w języku polskim, który wyglądał niemal identycznie jak dziś w czeskim (i innych słowiańskich):
OdpovědětVymazatrobił(a) jeśm
robił(a) jeś
robił(a) jest
robili jeśmy
robili jeście
robili są
Formy pierwszej i drugiej osoby obu liczb się połączyły się (robił jeśm -> robiłem, robił jeś -> robiłeś, robili jeśmy -> robiliśmy, robili jeście -> robiliśmy). W liczbie mnogiej znakiem tej zmiany widocznym do dziś jest akcent preparoksytoniczny (ro-BI-liśmy, ro-BI-liście, nie każdy o tym wie i tego przestrzega). W trzeciej osobie obu liczb zanikły czasowniki posiłkowe (jest, są).
Pozdrawiam, Paweł