Miesiące. Uwaga na kwiecień!

Nazwy miesiący po polsku jak i po czesku są oparte na wyrażeniach słowiańskich, a nie jak w przypadku wielu innych języków na nazwach łacińskich.

Ale uwaga na wielką kwietniowo-majową dyskrepencję między dwoma językami:

styczeń	luty	marzec	kwiecień	maj	czerwiec	lipiec	sierpień	wrzesień	październik	listopad	grudzień
leden	únor	březen	duben	květen	červen	červenec	srpen	září	říjen	listopad	prosinec

Podczas mojej ostatniej wizyty w Czechach rozmawiałem z kierowniczką schroniska turystycznego. Opowiadała mi, jak pewnego razu grupa Polaków zarezerwowała u niej parę pokoi na Maj, ale o dziwo zjawili się o cały miesiąc wcześniej... ciekaw jestem ile takich przypadków jest rejestrowanych w całej Republice w tym niefortunnym kwartale. W każdym razie - pozor! - bo czerwiec też łatwo pomylić z lipcem. Tylko dwa miesiące - sierpień i listopad - brzmią podobnie w obu językach. 

Tip: robiąc rezerwację w Czechach, zawsze używaj dat w formie liczb.

W tym roku pomyłkowy okres kwiecień, maj, czerwiec już się kończy, więc ten post wyszedł o 3 miesiące za późno, mam nadzieję, żę posłuży komuś w 2013 i dalej.

I jeszcze jedno - Czesi używają tego samego słowa na miesiąc i księżyc: měsíc

(PS: Podczas pisania tego posta zorientowałem się, że październik to dość śmieszne słowo).

O co chodzi w czeskim filmie?

Jednym z moich ulubionych sposobów na spędzanie czasu jest oglądanie czeskich filmów. 

Czeska kinematografia to dla wielu "smak nabyty", i tak było też ze mną. Pamiętam, własną rozterkę po obejrzeniu "Kráska v nesnázích" Jana Hřebejka. Trwała ona parę dni, ale do dzisiaj uważam Hřebejka za mojego ulubionego reżysera, i równie mocno przepadam za  Anną Geislerovą.

Kino czeskie stylem zdecydowanie odbiega od głównego nurtu. Czeskie filmy rzadko są filmami akcji, z reguły nie przedstawiają superbohaterów ani nie opisują nadzwyczajych wydarzeń. Czescy reżyserzy najczęściej przedstawiają zwykłych ludzi w ich codzienności, ale robią to w sposób który absorbuje widza.

W odróżnieniu od filmów mainstreamowych kina amerykańskiego, w kinie czeskim happy-end jest opcjonalny i rzadko stosowany. Czesi wyrażają w ten sposób pokorę - życie wcale nie musi koniecznie ułożyć się tak jak tego chcemy, i trzeba to zaakceptować.

Skąd brać czeskie filmy? Można kupić... albo ściągnąć: na Pirate Bay grasuje od paru lat torrent z setką czeskich filmów. Świetna kompilacja, zawiera filmy nowe i klasyki (lata produkcji od 1939 do 2008).

Jan Saudek: "W piekle swych żądz, raju nie widać"

Jan Saudek to czeski fotografik światowej sławy. Najczęsciej tematem jego dzieł jest kobieta i ludzkie ciało. Jego prace, obok zachwytu, wzbudzają kontrowersję.

Polecam inspirujący film dokumentalny "V pekle svých vášní, ráj v nedohlednu", w całości do obejrzenia na Youtubie (z napisami ang.).

Stała wystawa dzieł Jana Saudka znajduje się w Pradze na Celetnej 9.

Uwaga!

Oto cztery czeskie odpowiedniki polskiego słowa "uwaga":

Uwaga! uważać, pozor
Uwaga, dziękować za uwagę, pozornost
Uwaga, zwrócić uwagę na coś, poznámka
Uwaga, zwrócić uwagę komuś, napomenutí


... więc uwaga, gdy przykujesz uwagę Czechów językiem, zwracaj uwagę na kalki językowe, w przeciwnym razie będą Ci zwracać za to uwagę.

:)

Podcast Czeskiego Radia

Dla uczących się czeskiego głównie przez uszy, polecam naukę z Českým Rozhlasem. Pod poniższym adresem znajdziesz RSS wypakowane MP3-kami z najnowszych audycji i reportaży.

http://www.rozhlas.cz/iradio/podcast/

(Kliknij tutaj aby wejść na feed Radia Praha z reportażami w MP3)

Vlogi

Jednym ze sposobów na przyswajanie naturalnego czeskiego w małych dawkach jest śledzenie czeskich vloggerów. Najlepszy do tego celu jest stream.cz, ale wielu vloggerów jest też obecnych na YouTubie. Dwóch vloggerów których osobiście śledzę i polecam to Laszlo75 i fiflip1995.

Wklejam pod spodem ostatni odcinek z vlogu Laszla, w którym opowiada o tym jak rozwinął zamiłowanie do książek.

Słowotwórstwo

Na pewnym etapie nauki może zacząć dokuczać brak słownictwa. Trzeba wykuć słownictwo, nie ma innej rady... Ale jak uczynić wkuwanie możliwie skuteczniejszym? My, speakerzy polskiego, mamy pewną przewagę: proces słowotwórczy jest bardzo podobny między polskim i czeskim, i przez to intuicyjne "ma sens". Nie chcę przez to powiedzieć, że bez nauki będziemy mogli wymyślać słownictwo - nie, ale proces przyswajania słownictwa pokrewnego wymaga od nas mniej wysiłku. Zobacz na przykładzie:

grzać - topit - grzanka - topinka

droga - cesta - zdrożny - scestny

druk - tisk - drukarka - tiskarna

mowa - mluva - niemowlę - nemluvně

wzgląd - ohled - bezwzględny - bezohledny

wpływ - vliv - wpływowy - vlivny

(znasz podobny przykładowy ciąg słów? podzielisz się nim w komentarzu? dzięx!)

Wniosek: Zawsze ucz się jednego słówka pobocznego do każdego słówka głównego. Będziesz pod wrażeniem jak szybko potrafisz przyswoić słownictwo. 

Pozostaje pytanie: skąd brać słowa pokrewne? Wiktionary! Zobacz do sekcji souvisejici słowa cesta. Powodzenia!