Babí léto - 2001

Babí léto z 2001 roku to świetna komedia obyczajowa z muzyką Michała Lorenca. Film ma wiele akcentów klasycznego kina czeskiego, ale nie musisz być koneserem żeby zapewnić sobie przyjemny odbiór, co oddają dość wysokie ratingi. Film nadaje się na każdy dzień tygodnia i dla każdej publiczności.

Želary - 2003

Tytułowe Želary to niewielka osada górska, w której rozgrywa się większa część akcji filmu. Zajścia mają miejsce w ostatnich latach Drugiej Wojny Światowej (rok 1943-1945).  Film mistrzowsko opisuje życie w małej społeczności oddając zarówno jej klimat jak i wartości. Sceny o charakterze historycznym zdają się być bardzo autentyczne i  niewyidealizowane, do złudzenia przypominające opowieści moich dziadków z tego okresu. Gniew, strach, miłość, pokora, akceptacja, pożądanie, wdzięczność, odraza, podziw i smutek to tylko niektóre z szerokiej gamy odczuć którę będą Ci towarzyszyć przy odbiorze filmu. Polecam!

Niechać czy nie niechać?

Archaizm niechaj (lub jego skrócona wersja współczesna niech) klasyfikowany jako partykuła będąca częścią trybu rozkazującego (dotyczy to 3. osoby - niech zrobią/zrobią). Konstrukcją przypomina on czasownik odmieniony w 2 osobie l.p. czasu teraźniejszego (niechać -> niechaj) i jest uderzająco podobne do Czeskiego czasownika nechat oznaczającego zostawić, puścić. Odmiana nechat w 2 osobie liczby pojedynczej to nechej. Zbieżność ta zdaje się być nieprzypadkowa, szczególnie gdy pod uwagę weźmiemy znaczenie tych słów.  Polskie zaniechać to również bliski kuzyn nechat, jako że znaczenie zaniechać (zaprzestać) zawiera się w czeskim nechat.

Najważniejsze, to wiedzieć jak zacząć...

Oto moja kolekcja "szablonów" na otwieranie zdań podrzędnie złożonych.

Zdziwienie

• Býl jsem překvapený, ...
• šokovalo mě ...
• Překvapilo mě ...
• Divil jsem se ...
• Nemohl jsem pochopit ...

Opinia

• Jak já to vidím ...
• Mam takovy pocit ...

Wiedza (lub jej brak)

• Dnes už vím, ...
• Tak ja nevim ...
• Znal jsem jen ...
• Chtěl jsem poznat ...
• Nevěděl jsem ...

A ty znasz jakieś zdania wprowadzające, krórymi możesz się podzielić? Budu vděčný!

Obsluhoval jsem anglického krále - 2006

Obsluhoval jsem anglického krále to Realizacja powieści Hrabala o tym samym tyule. Film obrazuje życie mikrego  kelnera zaczynając w okresie międzywojennym, poprzez drugą wojnę światową a kończąć na latach '60 XX wieku. 2 godziny subtelnego humoru i erotyki. Film bardzo mi się podobał, ale sami Czesi zdają się mieć mieszane, skrajne poglądy na jego temat. Warto obejrzeć. Teraz czas na przeczytanie książki...

Różnica między si a se: zaimki zwrotne.

Używanie si i se w czeskim sprawiało i wciąż sprawia mi trudność, częściowo dlatego, że uczyłem się czeskiego głównie ze słuchu a te dwa krótie słowa są do siebie dość podobne. Ale ogólna zasada użycia ich jest prosta. 

se = siebie / się

si = sobie

Przykłady:

• Dám si pivo.
• Vidím se v zrcadle.

Dodatkowym źródłem pomyłek dla polskojęzycznych jest fakt, że archaiczne polskie "se" to w polskim skrót od "sobie". W czeskim, natomiast to skrót od "siebie/się". Z drugiej strony widać pewną analogię: polskie tobie ma swój odpowiednik w "ci" (cz. "ti") - analogicznie, czeskie sobě ma swój odpowiednik w si. Logiczne. Całkiem prawdopodobne, że przed laty w polskim 'se' wymawiano również jako 'si' ale melodia polskiego spowodowała, że nieakcentowany zaimek 'si' wyewoluował w 'se', na przykład spróbuj wypowiedzieć szybko po polsku "Daj si spokój!"...

Uczył żem się czeskiego, czyli czas przeszły.

W języku polskim wyrażamy czas przeszły za pomocą jednoczłonowego czasownika odmienionego przez osobę, rodzaj, liczbę i czas (przeszły) z opcjonalnym zaimkiem zwrotnym, czyli:

liczba pojedyncza	liczba mnoga
robiłem/robiłam	robiliśmy/robiłyśmy
robiłeś/robiłaś	robiliście/robiłyście
robił/robiła/robiło	robili/robiły

W czeskim natomias czasownik w czasie przeszłym rozbity jest na participium (podstawową formę czasownika w formie przeszłej) odmienionego przez rodzaj i czasownika pomocniczego byt odmienionego przez osobę i liczbę, ale tylko w pierwszej i drugiej osobie obu liczb, czyli:

liczba pojedyncza	liczba mnoga
dělal(a) jsem	dělali jsme
dělal(a) jsi	dělali jste
dělal -	dělali -

Użycie tego czasu odpowiada zastosowaniu archaicznej formy żem/żeś/żeśmy/żeście w języku polskim, która odbierana jest jako stylistycznie nieodpowiednia i niestety kojarzona z brakami w formalnej edukacji. Odmiana tej formy występuje również w języku śląskim ("żech") i ma się tam całkiem dobrze.

česky czy český?

To co niektórzy obcokrajowcy odczuwają jako subtelną różnicę w pisowni - brak kreski nad końcowym y - po czesku potrafi zmienić słowo z przymiotnika na przysłówek.

Słowo "český" to przymiotnik (oznaczający czeski), natomiast "česky" to przysłówek oznaczający "po czesku". Najlepiej sens oddają przykłady z wiktionary:

1. češtinou
   • Ačkoliv je cizinec, hovoří velmi dobře česky.
2. českým způsobem
   • S problémem si poradil typicky česky.

To samo z polsky-polský, anglicky-anglický itd...

Nevinnost - 2011

Nevinnost to film Jana Hřebejka z 2011. Jak wszystkie jego dotychczasowe filmy jest zdecydowanie godny polecenia. Watki filmu splatają się w piękną historię o tym jak "cesta z vrcholu na absolutní dno může být velmi rychlá", czyli jak szybko życie może zmienić swój tor, zazwyczaj niechcący. W odróżnieniu od poprzednich dzieł Hřebejka, Nevinnost jest wolna od sentymentalnego wątku politycznego.

Doskonały wybór na weekendowy wieczór.

Zachęcam do obejrzenia trailera (i tak nie zdradza on treści filmu...)